Açlık Alışveriş Davranışlarını Nasıl Etkiliyor?

Düzce Üniversitesi Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Koç, “Bireyin aç karnına gereğinden daha fazla alışveriş yapmasına nedeni fizyolojik ve psikolojiktir” dedi.

Açlık hissinin bireylerin alışveriş davranışlarını nasıl etkilediğine dair kıymetli değerlendirmelerde bulunan Prof. Dr. Mustafa Koç, Ramazan ayı boyunca davranışa dönüştürmemiz gereken empati kavramına dikkat çekti. Aç karınla gereksinim duyulandan daha fazla alışveriş yapmanın nedenlerini iki başlık altında toplayan Mustafa Koç, “Bunlardan birincisi fizyolojik nedenler ikincisi ise ruhsal nedenlerdir. Fizyolojik olarak kan şekerinin düşmesi bireyin, sağlıklı düşünmesini engelleyebilmektedir. Örneğin, daha evvel yemediğiniz bir yiyeceği aç denemek istersiniz ama konuta gidip açlık giderildikten sonra yaptığınız bu alışverişin gereksiz olduğunu anlarsınız. Bireyin aç karnına gereğinden daha fazla alışveriş yapmasına neden olan ikinci faktör ise ruhsaldır. Bireyin aç olması ve buna bağlı olarak hissedilen açlık duygusu alışveriş davranışlarını belirleyen temel faktör haline gelmektedir” sözlerinde bulundu.

Psikolojik faktörlerin, bireyin alışveriş kararlarını büyük ölçüde etkilediğini öne süren Koç, “Bir davranışın ortaya çıkma sürecinde birey evvel bir şeyi ister, lakin bu istek şimdi muhtaçlık haline dönüşmediği sürece kararlarını etkilemez. Açlık ilerledikçe bu istek, muhtaçlık halini alır ve bireyin tüm dikkati bu muhtaçlığa odaklanır. Bunun sonucunda dürtü ve motivasyon devreye girer, birey gereksinimini karşılamak için alışveriş yapmaya yönelir. Lakin bu sürecin farkında olunmadığında, alışveriş kararları mantıktan çok hislerle alınır ve gereksiz harcamalar kaçınılmaz hale gelir” sözlerinde bulundu.

Açlık alışveriş kararlarını nasıl şekillendiriyor?

Dürtüyü genel uyarılma hali olarak tanımlayan Prof. Dr. Mustafa Koç, uyarılma basamağından sonra bireyin bu gereksinimi giderme konusunda motive olduğunu ve bu muhtaçlığını giderecek davranışlar göstermeye hazır olduğunu söyledi. Açlığın bireyin davranışlarını etkileyeceğine vurgu yapan Koç, “Bireyin aç olmasına karşın gerektiği kadar ve şuurlu bir alışverişin yapılabilmesi için bu sürecin farkında olması gerekmektedir. Zira birey, davranışlarını etkileyen faktörlerin farkında olmazsa davranışlarını denetim edebilmesi neredeyse imkansızdır. Şayet birey, bu sürecin farkında olamaz ise yapacağı alışverişte kararları mantıklı olmaktan çok duygusal olacaktır. Hislerle davranmak her vakit bireyi istenen sonuçlara ulaştırmaz. Bunun sonucu olarak aç olan birey doymayacağını, aldıklarının hepsini yiyebileceğini düşünerek alışveriş yapmaktadır” dedi.

“Her alışverişte dikkatli olmak, ulusal servetimizi müdafaanın en temel şartıdır”

Aç olan bir birey için bütün yiyeceklerin bir uyarını haline geldiğine değinen Koç, bu uyarıcıların bol olduğu ortamda bulunan bireylerin farkında olmadan gereğinden fazla alışveriş yapmak zorunda kaldıklarını kelamlarına ekledi. Sırf Ramazan ayında değil her alışverişte dikkatli harcama yapmanın ulusal servetimizi muhafazanın en temel kuralı olduğunun altını çizen Mustafa Koç, “En ucuz güç, tasarruf edilen güçtür. Bu sözdeki temel anlayış bütün harcamalar için geçerlidir. Tasarruf etmek cimrilik etmek ya da paylaşmamak değildir. Tasarruf etmek haddimizi aşmadan gereksinimlerimizi karşılamanın yanında diğerlerinin da gereksinimlerine hassas olmak demektir” halinde konuştu.

Bilinçli alışveriş için öneriler

Ramazan ayında ve genel olarak şuurlu tüketici olmanın kıymetine vurgu yapan Prof. Dr. Mustafa Koç, açlık nedeniyle yapılan plansız alışverişleri önlemek ismine birtakım tekliflerde bulundu:

“Alışverişe tok karınla çıkın: Açlık hissi, yüksek kalorili ve gereksiz eserlere yönelme eğilimini artırmaktadır. İftar sonrası yapılan alışveriş, daha şuurlu seçimler yapmaya yardımcı olacaktır.

Alışveriş listesinden şaşmayın: Planlı alışveriş, gereksiz harcamaların önüne geçerek maddi ve manevi tasarruf sağlamaktadır.

Yanınızda kâfi ölçüde para bulundurun: Muhtaçlık duyulan eserler için belirlenen bütçeye sadık kalmak, alışverişi denetim altında tutmaya yardımcı olur.

Market ve pazarlara sakin saatlerde gidin: Kalabalık ortamlar, bireylerin oburlarının tercihlerini gözlemleyerek gereksiz alışveriş yapmasına neden olabilir.

Son kullanma tarihlerini denetim edin: Açlıkla yapılan alışverişlerde dikkat dağınıklığı arttığından, son kullanma tarihi geçmiş ya da gereksiz eserler alınabilir.

Geçmiş alışveriş tecrübelerinden ders çıkarın: Evvelki Ramazanlarda yapılan alışverişler gözden geçirilerek, gereksiz harcamaların önüne geçilebilir.

Kredi kartı kullanımına dikkat edin: Harcama sonrası alışveriş fişlerini saklamak ve fiyat denetimlerini anında yapmak, gereksiz borçlanmaların önüne geçmek açısından kıymetlidir.” – DÜZCE