Antalya Ticaret Borsası yılın son meclisini gerçekleştirdi

Antalya Ticaret Borsası (ATB) Aralık ayı Meclis Toplantısı, Meclis Başkanı Erdoğan Ekinci başkanlığında üyelerin iştirakiyle ATB Toplantı Salonu’nda gerçekleşti. Üyelerin idarenin bir aylık faaliyetleriyle ilgili bilgilendirildiği Meclis’te ATB Yönetim Kurulu Lideri Ali Çandır, tarım, ekonomi ve Antalya ile ilgili değerlendirmelerde bulundu.

Geçirdiği kalp krizinin akabinde hayatını kaybeden meclis üyesi Mustafa Cahit Sönmez’i rahmetle anan Çandır, “Aramıza katılan Cet Sönmez’e beğenilen geldiniz diyorum” dedi. Afetlerden, terör olaylarından, savaşlardan ve tansiyonlardan uzak barış içerisinde geçireceğimiz bir yıl olmasını dileyen Çandır, “Tarım dalında üreticinin ve ticaret erbabının mutlu olacağı, problemlerimizin en azından bir kısmının çözüldüğü, geleceği umutlarla konuşacağımız bir yıl olmasını diliyorum. Bu fırsatla, 2025 yılının, sizlere, üyelerimize, çalışma arkadaşlarımıza, değerli basın mensuplarımıza, ülkemize ve tüm Antalyalılara sıhhat, memnunluk ve muvaffakiyetler getirmesini diliyorum” diye konuştu.

Organize tarım bölgeleri geliyor

Ali Çandır, 2025 yılında da tarıma, Antalya’ya, ülkeye kıymet katacak orijinal projeler üretmeye devam edeceklerini söylerken, Antalya Vilayet Tarım ve Orman Müdürü ve Antalya Valisi Hulusi Şahin ile önümüzdeki üç yılı kapsayan tarımda iş birliği protokolü imzaladıklarını hatırlattı. Çandır, “Kentimizin ziraî potansiyelini artırmak, genç kuşağı tarım kesimine kazandırmak, ulusal ve memleketler arası alanda Antalya’yı tarımsal iş birliği ve teknolojik yeniliklerin merkezi haline getirmek maksadıyla birlikte çalışacağız. Kentimize Tarıma Dayalı Sera İhtisas Organize Sanayi Bölgesi ya da diğer bir deyişle organize tarım bölgesi kazandırmak için güç birliği yapacağız” dedi.

Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı’na fizibilite dayanağı kapsamında müracaatta bulundukları projenin, takviye almaya hak kazandığını söyleyen Çandır, “Amacımız, yükte hafif, kıymette ağır katma kıymetli eserlerin üretiminin yapıldığı bir bölgeyi önümüzdeki 5 yıl içerisinde kentimize ve kesimimize kazandırmaktır. Başta Valimiz Sayın Hulusi Şahin olmak üzere işbirliği protokolü imzaladığımız Tarım ve Orman Müdürümüz Sayın Şakir Fırat Erkal’a, takımına ve çalışma arkadaşlarımıza teşekkür ediyorum. Protokolümüzün dalın gelişimine kıymetli katkılar sağlayacağına inanıyorum” dedi.

“Üretime odaklandığımız bir yıl olsun”

2025 yılı beklentilerini paylaşan Lider Çandır, “2024 yılını geride bırakıyoruz. Yıl başında iktisatla ilgili dileğimiz, 2023 yılını aratmayacak bir yıl olmasıydı. Lakin yaşadıklarımız, bu dileğimizi karşılayamadı. Artık 2025 yılı için emsal bir dilekte bulanacağım. Temennimiz 2025 yılının ülke olarak refah seviyemizin arttığı bir yıl olmasıdır. 2025 yılından dileğimiz, maliyetler üzerindeki baskının azaldığı, alım gücünün yükseldiği, üretime odaklandığımız, yatırımların sürat kazandığı ve dış ticaret gelirlerimizin arttığı bir yıl olmasıdır” diye konuştu.

Başkan Ali Çandır, iktisada ait de değerlendirmelerde bulundu. 2024 yılının hem kamu yönetimcilerinin planlama kestirimleri hem de ekonomik hayatın içinde olan iş dünyasının yaptığı iddialarla geçtiğini söyleyen Çandır, şunları kaydetti:

Kur baskısı ekonomiyi olumsuz etkiliyor

Karar vericilerin kestirim değişiklikleri yükseldikçe, iş dünyasının yatırım iştahının geriye düştüğünü kaydeden Lider Çandır, “Nitekim son 3 yılda ulusal gelir içindeki yatırım ve stok eğilimleri hiç olmadığı kadar geriye gitmiştir. Bu durum doğal yeni istihdam imkanlarını da sınırlamaktadır. Kamu ismine karar verenlerin varsayım siyasetleri ve uygulamaları, Antalya iktisadına önemli tesirler oluşturmaktadır. Bilhassa kur ve enflasyon uygulamaları, bu tesirlerin en yüksek olduğu alanlar olmaktadır. Geçmiş devir uygulamalarına ve sonuçlarına baktığımızda enflasyon oranı kadar yahut daha yüksek seyreden kur değişimlerinin yaşandığı yıllarda kentimiz iktisadı, ülkemiz ortalamasının üzerinde bir büyüme performansı göstermiştir” değerlendirmesinde bulundu.

“Antalya için sürdürülemez”

Geçen hafta TÜİK’in açıkladığı 2023 yılı vilayet ulusal gelir (GSYH) büyüme sayılarına nazaran 2023 yılında ülke iktisadı yüzde 5.1 büyürken, Antalya iktisadının yüzde 6.3 büyüdüğünü belirten Çandır, şunları söyledi:

“Ana dallar itibariyle ise tarımda ülkemiz yüzde 0.2 büyürken kentimiz tarımı yüzde 2.4 büyümüştür. Endüstride ülkemiz yüzde 1.7 büyürken kentimiz endüstrisi yüzde 3.5 büyümüştür. Hizmetler bölümü ise ülkemizde yüzde 7.5 büyürken kentimizde yüzde 9 büyümüştür. 2023 yılında enflasyon yüzde 64, dolar kuru ise yüzde 58 artmıştır. Ortadaki fark yüzde 10 civarındadır. Buradaki kur aleyhine düşük farka karşın Antalya, ülke ortalamasının üzerinde büyümeyi başarmıştır. 2024 yılına baktığımızda ise enflasyon oranı yüzde 48, dolar kuru ise yüzde 18 artmaktadır. Yani ortada yüzde 250’den fazla kur aleyhine makas açıklığı kelam hususudur. Bu durum Antalya iktisadı için sürdürülemez bir baskı oluşturmaktadır. Umuyor ve diliyorum ki 2025 yılı 2024 yılını aratmaz.”

“İkinci en büyük tarım kentiyiz”

TÜİK sayılarına nazaran, Antalya iktisadının 2023 yılında yaklaşık 40 milyar dolarlık ulusal gelir ürettiğini kaydeden Çandır, “Bu büyüklükle ülkemiz iktisadının yüzde 3.5’nu aşmış durumdayız. 20 yıllık ortalama olan yüzde 3.2 ile karşılaştırdığımızda ortalama üstü bir orana ulaşmış durumdayız. Tarımda ise 3 milyar doları aşan bir büyüklüğü üretmiş durumdayız. Bu büyüklük ile ülkemiz tarımının yüzde 4.5’ini aşmış durumdayız. 20 yıllık ortalamanın yüzde 4.6’yı aştığını hatırlarsak, 2023 yılında 20 yıllık ortalamanın altında kaldığımızı belirtmek isterim. Bu ortalama altı büyümeye karşın tarımda ulaştığımız 3.1 milyar dolarlık büyüklükle Konya vilayetimizden sonra ikinci en büyük tarım kenti olmayı başarmış durumdayız” dedi.

Enflasyon süratiyle uyumlu kur beklentisi

Antalya’nın ihracat sayılarını da kıymetlendiren Çandır, kentin 2024 yılı ihracatının yıllık yüzde 1.5 civarında büyüyeceğinin varsayım edildiğini, ülkemiz ihracatının yıllık yüzde 2.6 büyüyeceği dikkate alındığında ortalamanın altında bir ihracat büyümesiyle karşı karşıya olunduğunu söyledi. Çandır, şunları söyledi:

“2024 yılında toplam ihracatımızın yüzde 55’ini tarım eserleri oluşturmuştur. Bilhassa yaş meyve zerzevat eserleri ihracatımız, toplam tarım eserleri ihracatımızın çok büyük kısmını oluşturmaktadır. Avrupa Birliği, Rusya ve Irak piyasaları ihracatımızın en büyük pazarlarıdır. Son yıllarda sanayi eserlerinin ihracatında artış yaşanmaktadır fakat tarım eserleri ihracatı hala en büyük hissesi oluşturmaktadır. İhracatımızın nominal kıymet olarak hayli düşük olmasına karşın pazar çeşitliliğimiz epey yüksektir. Öteki taraftan ülkemiz ortalamasının üzerinde bir fiyat/kg bedeline sahibiz. Ürettiğimiz tarım eserlerinin büyük kısmının vakit yararlı olması hasebiyle nitelikli tarım yapma kapasitemiz artmış durumdadır. Lakin 2024 yılı boyunca ihracatçılarımızın dış pazarlarda fiyat oluşturma meseleleri had safhaya çıkmıştır. Zira kur fiyatı artış suratından çok yüksek seyreden maliyet artışları, uzun müddettir çalışılmakta olan dış pazarlara bile girişi önemli boyutta zorlamıştır. 2025 yılında hem tüketim mallarının ithalatını dengelemek hem de dış pazarlara ihracat gücümüzü koruyabilmek için kesinlikle enflasyon süratiyle uyumlu bir kur fiyatı oluşmasına muhtaçlık vardır.”

Asgari fiyatta vergi dilimi önerisi

2025 yılı taban fiyatının belirlenmesi için tarafların görüştüğünü, her kesitin kendine nazaran minimum fiyat önerdiğini belirten Çandır, sayı ne olursa olsun bu sayının her bölüme getireceği yüklere dikkat çekti. Çandır, “Örneğin çalışanlar açısından 3. ya da 4. ayda yüksek vergi dilimine geçilecekse bu sayının bedeli ve manası o derece düşecektir. Başka taraftan hepimizin bildiği bir mevzu da taban fiyat üzerinde maaşlarla çalışanların doğal olarak en az taban fiyat artış oranında artışlar beklemeleridir. Yani minimum fiyat yalnızca bu maaşla çalışanlar için değil öteki tüm çalışanları da yakından ilgilendirmektedir. Hasebiyle taban fiyat konusunda yapılacak güzelleştirme kadar değerli olan mevzu, vergi dilimlerinin yine değerleme oranıyla uyumlu olarak artırılmasıdır. Böylelikle yapılan artırımlar çalışanlar için daha yararlı olacaktır” diye konuştu.

İşverenler için minimum fiyatın, önemli boyutta sigorta ve başka ek yükler getirdiğini belirten Çandır, “Mevcut indirimler ve muafiyetler dışında patrona yükü net taban fiyatın yaklaşık yüzde 45’i seviyesindedir. Bu oran, mevcut şartlarda patronlara ağır yükler getirmekte, istihdam düzeylerini müdafaayı zorlaştırmaktadır. Bilhassa tarım kısmında bir taraftan çalışan eksikliği yaşanırken başka taraftan da mevcut personellik maliyetleri, üreticileri kısır bir döngünün içinde bırakmaktadır. Uzun bir müddettir ısrarla önerdiğimiz, tarım bölümünü dikkate alan toplumsal sigorta uygulamasını hayata geçirmemiz elzemdir. Önümüzdeki yılda da bu mevzudaki çalışmalarımıza devam edeceğiz” değerlendirmesinde bulundu.

Borsa iklim değişikliğine karşı uyardı

Başkan Ali Çandır, Borsa’nın çalışmalarıyla ilgili de üyelere bilgi verdi. Borsa’nın 2024 yılında yeşil mutabakat, iklim değişikliği ve sürdürülebilirlik temalı eğitim, seminer ve toplantılar gerçekleştirdiğini belirten Çandır, çok iklim olaylarının giderek artan şiddetle artacağı ikazında bulunduklarını hatırlattı. Çandır, “Nitekim sel, hortum, fırtına, dolu, kuraklık, su kaynaklarının tükenmesi ve suya erişim sorunu kapsamlı tesirlerini birebir şiddetle hissettik. Korktuğumuz günlerin gelmekte olduğuna işaret ettik. Yaşadığımız felaketlerde hem kentimiz hem de tarım alanlarımız büyük ziyan gördü. Kıymetli hasarlar meydana geldi ve eser kayıpları yaşandı. Şimdiye kadar geç kalmış olsak da bugünden yapmamız gereken, gelecek çok yağışlar ve iklim değişikliği için tesirli önlemler almalıyız. Bu önlemleri almanın yolu altyapı yatırımlarını bu temelde uygulamak, planlamalar yapmak ve ortak hareket etmekten geçmektedir. Unutmayalım bu değişimden bölüm ve birey ayrımı yapmaksızın hepimiz sorumluyuz. Aksi halde artan şiddette kayıplar yaşamaya devam edeceğiz” dedi.

“Komiteler mutfağımız”

Borsa’nın mutfağı olan komitelerde tarımla ilgili sorun ve taleplerin gündeme getirildiğini belirten Çandır, gelen teklif ve taleplerin ilgili paydaşlarla paylaşılarak takipçisi olduklarını söyledi. Müşterek meslek komite toplantılarında üyeleri paydaşlarla bir ortaya getirerek meselelere yönelik teklif ve talepleri direkt paylaştıklarını kaydeden Çandır, ziraî girdi maliyetlerinde yaşanan artışlar, istihdam meseleleri, iklim değişikliğinin ziraî üretime tesirleri, kredi faizlerinin yüksekliği ve finansmana erişimde yaşanan sıkıntılar, ihracatta kur kaynaklı olumsuz etkilenme ve ziraî üretim planlaması mevzularının bu toplantılarda gündeme geldiğini hatırlattı. TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu ev sahipliğinde Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nde düzenlenen toplantılarda ve Türkiye Ekonomi Şurası’nda tarımın meselelerine yönelik geliştirdikleri teklifleri icra makamlarına sunarak tahlil aradıklarını kaydeden Çandır, “Yönetim kurulu olarak, Borsamızın mutfağı olarak gördüğümüz meslek komiteleri toplantılarında gündeme gelen sıkıntıların tahliline yönelik çalışmaya ve takipçisi olmaya devam edeceğiz” dedi.

Ur-Ge ile üyeler yurt dışına açılıyor

Antalya Ticaret Borsası olarak, ziraî üretimin, ticaretin ve ihracatın geliştirilmesi için canla başla çalışmaya devam ettiklerini vurgulayan Ali Çandır, Ticaret Bakanlığı destekli yaş meyve zerzevat ve kesme çiçek bahisli Ur-Ge projelerinin başarılı bir halde devam ettiğini söyledi. Çandır, “Yaş meyve zerzevat bahisli Ur-Ge projemiz kapsamında üyelerimiz; 2022 yılında Tayland, 2023 yılında Litvanya, Letonya, Estonya yıl içerisinde ise başta İngiltere olmak üzere Birleşik Krallık, Norveç, İsveç’e ve geçtiğimiz günlerde ise heyetimiz Japonya’da bir dizi ziyaret gerçekleştirdi. Yönetim Kurulu Lider Yardımcımız Halil Bülbül’ün başkanlığındaki heyetimiz, Tokyo ve Osaka’da ithalatçı firmalarla yüz yüze görüşmelerde bulunarak hal ve zincir marketlerde incelemelerde bulundu. Her vakit söylediğim üzere, üyelerimizin bu kıymetli ziyaretler ve görüşmeler sonucunda elde ettikleri kazanımların, ticaret ve Ar-Ge faaliyetlerimize olumlu katkılarda bulunmasını diliyorum” dedi.

“Ticaretin gelişmesine katkı sunduk”

Ali Çandır, 2024 yılında süt, etraf ve toprak, yeşil mutabakat ve sürdürülebilirlik temalı eğitim, panel, seminer ve toplantılar, hayvancılık ve et ticareti, zeytin ve zeytinyağı, kesme çiçek kapsamlı sektörel tahlil toplantıları, kırsal kalkınma dayanakları hakkında bilgilendirme semineri düzenlediklerini hatırlatırken, Vali ve Büyükşehir Belediye Liderinin konuk olduğu Kent Buluşmaları, teknik inceleme ziyaretleri, tarım ve yöresel eserler kapsamlı Hasyurt ve YÖREX fuarlarını düzenlediklerini belirtti. Çandır, “Toplantılar ile sıkıntılarımızı geniş bir iştirakle ilgili dal paydaşlarının katkılarıyla derinlemesine tahlil ederek ve rapor haline getirdik. İlgili merciler ve kamuoyu ile paylaştık. Bilgilendirme kapsamlı faaliyetlerle geleceğe yönelik çalışmalarda bulunduk. Teknik inceleme ziyaretleri ile kurumsal ve kişisel kapasitemizin geliştirilmesi için kıyaslama faaliyetlerde bulunduk. Fuarlar ile tarım ve besin eserlerinin tanıtılmasına, yeni iş fırsatlarının doğmasına ve ticaretin gelişmesine katkı sunduk” diye konuştu.

2025 bütçesi oybirliğiyle kabul edildi

Başkan Çandır, denk bütçe aslına nazaran 2025 yılı bütçesini 60 Milyon TL olarak öngördüklerini kaydederken, bütçenin üyelere ve tarım kesimine güzel olmasını diledi.

Mecliste ATB’nin 2025 yılı bütçesi oy birliğiyle kabul edildi.

Meclis’te üyeler bölümleriyle ilgili değerlendirmelerde bulundu. – ANTALYA