Diyarbakır’da unutulmaya yüz tutan “Velime Gecesi” geleneği yeniden yaşatılıyor

Diyarbakır’da unutulmaya yüz tutan “Velime Gecesi” geleneği, yine yaşatılmaya başlandı.

Kentte geçmişte farklı mesleklere mensup bireylerin meskenlerde bir ortaya geldiği, tasavvuf, ideoloji, din, edebiyat ve tarihle ilgili sohbetlerin yapıldığı, kentin sıkıntılarının görüşüldüğü, hazırlanan yemeklerin yenildiği, musiki icra edilen klâsik bir cümbüş çeşidi olan “Velime Gecesi” geleneğinin yıllar sonra tekrar yaşatılması için tarih öğretmeni Süreyya Işık ve Dicle Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Aziz Yağan tarafından teşebbüste bulunuldu.

İlk Velime Gecesi’nin 1638’te Bağdat seferinden dönen Sultan IV. Murat için düzenlendiği ve bu gecede Hacı Efdal Efendi’nin kendi bestesi olan Yaş Destanı’nı seslendirdiği rivayet edilen kentte, bu teşebbüs üzerine hazırlıklar yapıldı.

Merkez Sur ilçesinde bulunan Keldani Konağı’nda yıllar sonra düzenlenen geceye geçmişte olduğu üzere kentin sanat, edebiyat, tarih ve ilim alanlarında ileri gelenleri davet edildi.

Geçmişten ilham alınarak günümüze uygun modernize edilen bu “dost meclisi”, bayanların da iştirakiyle gerçekleştirildi.

Geçmişin yad edildiği, saz ve kelamın buluştuğu gecede hazırlanan yemekler yenildi.

Geceye davet edilen Diyarbakırlı sanatçı Bedri Ayseli’nin sevilen türkülerini seslendirdiği buluşmanın tertipli olarak gerçekleştirileceği belirtildi.

“Niyetimiz bu geceleri yaygın hale getirmek”

Geleneğin yaşatılması için teşebbüste bulunanlardan Süreyya Işık, AA muhabirine, Diyarbakır’ın kültür ve sanatıyla ilgili birtakım çalışmalarının olduğunu belirterek, Velime Gecesi geleneğinin yaşatılmasının da bunlardan biri olduğunu söyledi.

Bu buluşmanın kimi vakit eyvan gecesiyle karıştırıldığını lisana getiren Işık, bu gecenin yalnızca müzikten ibaret olmadığını vurguladı.

Işık, bu gecenin, geçmişte kentin dinamikleri tarafından kente artı bedel katmak hedefiyle kentin ileri gelenlerinin iştirakiyle düzenlendiğini, kentle ilgili sıkıntıların görüşüldüğünü, tahlillerin üretildiğini, toplumsal dayanışmaya dayalı buluşmalar olduğunu tabir ederek, “Temelleri yüzyıllara dayalı gecelerdir. Bu gecelerde müzik ve yemek de var. Ancak her şeyden evvel kelam var. Bir ilim ve irfan geleneğidir. Kentle ilgili meselelerin lisana geldiği bir gecedir. Sadece erkeklerden oluşan bu geceye farklılık katmaya çalıştık. Toplumsal ömürde bayanın da rolü çok büyük. İstedik ki bayanlar ve erkekler bir ortada kentimizin meselelerini irdeleyelim. Niyetimiz bu geceleri yaygın hale getirmek.” dedi.

“Diyarbakır’ın var olan kültürünü yaşatmaya çalışıyoruz”

Işık, Diyarbakır’ın çok kültürlü, farklı etnik kümelerin yaşadığı kadim bir kent olduğuna dikkati çekerek, “Farklı meslek kümelerinden konuklarımız var. Pir Sultan Abdal Derneğinden, Keldani cemaati üyelerinden, medrese eğitimi almış değerli isimler, profesörlerimiz ve mesken hanımlarımız da ortamızda. Diyarbakır’ın var olan kültürünü yaşatmaya çalışıyoruz. Daima bir arada bu geceyi yaşatalım. Geçmişte yemekler imece tarzıyla geceye katılanlar tarafından hazırlanıyordu.” diye konuştu.

“Unutulmuş geceler”

Prof. Dr. Aziz Yağan ise kentte farklı din ve lisanlardan insanların bir ortada yaşamasının, çok kültürlü yapının geçmişte Velime Gecesi’ne de yansıdığını belirtti.

“Geceye bayanların da katılmasını sağladık.” diyen Yağan, bu buluşmaları sürdürmeyi planladıklarını kaydetti.

Yağan, “En son Esma Ocak’ın yaptığı birkaç gece var. Onun dışında büsbütün terk edilmiş ya da unutulmuş geceler. Biz bunu aslına ve biraz da günümüz şartlarına uygun olarak yaptık. Bunun için çok memnunuz, çok sevinçliyiz.” sözlerini kullandı.

“Böyle hoş günler ve gecelerde her vakit bir arada olalım”

Geceye davet edilenlerden sanatçı Bedri Ayseli de “Gecenin manası yalnızca eğlenmek değil, konuşmak, sıkıntıları paylaşmak ve yörenin hoş yemeklerini yemek. Bugün de o denli oluyor. Gecede yer almaktan onur duydum. Bu türlü hoş günler ve gecelerde her vakit birlikte olalım. Geceyi düzenleyenlere teşekkür ediyorum.” diye konuştu.

Prof. Dr. Recep Işık ise hoş bir yerde Velime Gecesi’nin ruhuna uygun bir gece yaşadıklarını belirtti.

Diyarbakır’ın eski bir geleneğinin yaşatıldığını anlatan Işık, “Geçmişte meskenlerde düzenlenen gecelerde şiir, edebiyat, tarih konuşulurdu. Meskenin gençleri de hizmet ederken bundan faydalanırdı. Böylelikle jenerasyondan nesle o kültür yaşatılırdı. Nitekim büyük bir kültürel aktiflik manası taşıyor. Bu geceyi canlandıran ve tertipte emeği geçen dostlarımıza teşekkür ediyorum, bu tertiplerin devamını diliyorum.” dedi.

Ev hanımı Münevver Pamukçu, geçmişte bu gecelere babasının katıldığını, orada konuşulanları daima merak ettiğini anlatarak, anıları yad ettikleri bu geceye katılmaktan çok şad olduklarını, emeği geçenlere teşekkür ettiklerini belirtti.