İzmir Körfezi’nde Kırmızı Su Problemi: Mikroalgler ve Kirlenme

İZMİR Körfezi Bilim Kurulu Üyesi Ege Üniversitesi (EÜ) Fen Fakültesi Biyoloji Kısmı Hidrobiyoloji Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. İnci Tüney Kızılkaya, İzmir Körfezi’ndeki kırmızılığın nedeninin mikroalglerin çoğalmasıyla oluşan ‘red tide’ olduğunu, havaların soğumasıyla kırmızılığın kaybolacağını belirterek, “Hava sıcaklığı da uygun şarta geldiğinde ‘red-tide’ İzmir’de karşılaştığımız bir olaydı fakat kısa sürerdi ve az ölçüde oluşurdu. İlkbahar ve sonbahar mevsimlerinde ani alg çoğalmaları doğal süreçler. Doğal olmayan, çok olması ve uzun sürmesi” dedi.

İzmir Körfezi’nde kirlilik ve makûs kokunun yanı sıra suyun yüzeyini kaplayan kırmızılık sürüyor. İzmir Körfezi Bilim Kurulu Üyesi EÜ Fen Fakültesi Biyoloji Kısmı Hidrobiyoloji Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. İnci Tüney Kızılkaya, körfezdeki renk değişiminin sebebinin deniz suyu sıcaklığının yüksek olması ve kirlilik nedeniyle artan mikroalglerin olduğunu belirtti.

Mikroalglerin fotosentetik, gözle görülmeyen mikroskobik canlılar olduğunu söyleyen Doç. Dr. Kızılkaya, “Atmosferdeki oksijenin yüzde 70 ila 80’i denizlerde üretiliyor. Bunların birçoğunu da yosunlar, deniz çayırları ve mikroalgler üretiyor. Mikroalglerin kimileri azot bağlama özelliklerine sahip ve ayrıyeten öbür canlılar için besin oluştururlar. Mikroaglerle zooplanktonlar, zooplanktonlarla da balıklar beslenirler. Mikroalgler besin zincirinin temel halkası, sucul ekosistemlerin olmazsa olmazıdır. Lakin istikrar bozulduğunda, bu canlılar çok çoğaldığında ‘red tide’ ya da ‘algal bloom’ dediğimiz durum meydana gelir. Çok çoğalarak suyun yüzeyini kaplayarak ışık geçirgenliğini azaltırlar. Suyun altındaki canlılara ışık bulaşmaz ve fotosentez yapan canlılar yok olmaya başlarlar. Ayrıyeten yüzeyi kapladıkları için denizle atmosfer ortasındaki gaz alışverişini de engellemiş olurlar” sözlerini kullandı.

‘HAVALAR SOĞUDUĞUNDA KÖRFEZDEKİ KIRMIZILIK KAYBOLACAK’

Doç. Dr. Kızılkaya, mikroalglerin çoğaldıklarında denizin kırmızı-kahverengi olduğunu belirterek, “Eğer bir ortamda besin dediğimiz alglerin büyümek, çoğalmak için kullandıkları azot ve fosfor bileşikleri fazlaysa, hava sıcaklığı da uygun şarta geldiğinde red tide ile karşılaşabiliyoruz. Olağanda İzmir’de karşılaştığımız bir olaydı lakin kısa sürerdi ve az ölçüde oluşurdu. İzmir Körfezi’nde çok besin olduğunu biliyoruz. Zira körfezde akıntı sistemi çok güçlü değil. Akıntı güçlü olmadığı için bu besinler uzaklaştırılıp, dağıtılamıyorlar. O nedenle de mikroalgler çok çoğalıyorlar. Akıntı sisteminden ötürü dağıtılamadıkları için kırmızı kümelenmelerle karşılaşıyoruz. Havalar soğuduğunda körfezdeki kırmızılık kaybolacak. İlkbahar ve sonbahar mevsimlerinde ani alg çoğalmaları doğal süreçler. Doğal olmayan çok olması ve uzun sürmesi. Bildiğimiz kadarıyla daha evvel burada bulunmayan, daha evvel karşılaşmadığımız yeni bir çeşit var. Bu tıp balık toksini üreten bir tıp. Büyük ihtimalle balık vefatlarına sebep olan da bu toksin olabilir. Lakin tek bir nedene de bağlayamıyoruz” diye konuştu.

‘İLKBAHARDA TEKRAR ALG ARTIŞI GÖRÜLEBİLİR’

İzmir Körfezi’nin besin yükünün yüksek, akıntısı düşük bir deniz olduğuna dikkati çeken Doç. Dr. İnci Tüney Kızılkaya, “Bilim insanları bunu daima söylüyordu. Gözle görüldüğü, balık vefatları yaşandığı için herkes farkına vardı. O yüzden acil bir aksiyon planı oluşturuldu. Seneye bunu görmeyebiliriz ancak bu temizlendiğinde ileride görmeyeceğiz manasına gelmiyor. Hava sıcaklıkları düşmeye başladıkça gitgide azalacaktır, deniz suyu sıcaklıkları da düşecektir. Kışın ve ilkbaharın başında bu olayları görmeyeceğiz. Lakin ilkbaharda yeniden alglerin artışı görülebilir. Bunun balık vefatlarına tekrar sebep olması konusunda kesin bir şey söyleyemeyiz lakin olmayacak manasına da gelmiyor” dedi.

Körfezde kirliliğe neden olan besin girdilerinin azaltılması gerektiğini söyleyen Doç. Dr. Kızılkaya, “Bu sadece atık suyun arıtılmasıyla olmaz. İzmir Körfezi’ne 33 tane dere giriyor. Bu derelerin de kirlilik yükünün düşük olması gerekiyor. Besin girdisi azaltıldığında ani alg çoğalmalarının da azalacağını düşünmekteyiz. İklim değişikliği nedeniyle istikrar bozuldu. İzmir’de geçtiğimiz aylarda büyük bir yangın yaşadık. Küllerinin de denize besin desteği yapıp bu olayı tetiklediğini de düşünebiliriz. Kesin olarak bilinmesi için uzun vadeli incelemeler yapılması gerekiyor” tabirlerini kullandı.