“Sanayici kullandığı elektriğin yaklaşık yüzde 10’unu atık ısıyla üretebilir”

Türkiye’nin atık ısı potansiyelinde en büyük kısmı yüzde 42 ile sanayi oluşturuyor. 18 Mart Global Geri Dönüşüm Günü hasebiyle açıklama yapan ESCON Güç CEO’su Onur Ünlü, başta demir-çelik, çimento, seramik, inşaat materyalleri üretimi olmak üzere yüksek sıcaklık kullanılan tesislerde yapılacak yatırımlar ile tesisin elektriğinin yüzde 10’una kadar olan kısmının atık ısıdan karşılanabileceğini söyledi.

Enerji ve Natürel Kaynaklar Bakanlığı’nın 2022 yılında yayımladığı bilgilere nazaran Türkiye’nin yıllık 160 bin terajul (TJ) olan atık ısı potansiyelinin en büyük kısmını yüzde 42 ile sanayi oluştururken bunu yüzde 40 ile termik santraller, yüzde 18 ile de ticari binalar izliyor. Yılda 4 milyon binek aracın trafikten kaldırılmasına denk bir emisyon azaltımı sağlayacak bu potansiyel birebir vakitte sanayi kuruluşlarının elektriklerinin bir kısmını kendilerinin üretmesi, döngüsel iktisada katkıda bulunmaları ve yeşil dönüşüm sürecinde kıymetli bir adım atmaları manasına da geliyor. ESCON Güç’ün CEO’su Onur Ünlü, 18 Mart Global Geri Dönüşüm Günü hasebiyle yaptığı açıklamada atık ısıdan elektrik üretimi ve atık ısı üzerinden endüstriyel simbiyoz hakkında bilgi verdi.

“Kaynak kullanılmadan, büsbütün geri kazanımla üretim yapılıyor”

Üretimdeki atık ısının ‘pinch analizi’ ismi verilen bir sistemle tespit edildikten sonra ısı pompası üzere sistemlerle ısıtma-soğutma hedefiyle kullanılabileceğini yahut ORC ya da buhar türbini ile elektriğe dönüştürülebileceğini söyleyen Ünlü, “Özellikle demir-çelik, çimento, seramik, inşaat materyalleri üretimi üzere yüksek sıcaklık kullanılan tesislerde çok büyük bir potansiyel bulunuyor. Buralarda yapılacak yatırımlar ile tesisin elektriğinin yüzde 10’una kadar olan kısmını atık ısıdan karşılamak mümkün. Bu da bir nevi yenilenebilir güç olarak düşünülebilir zira öbür bir kaynak kullanmadan, büsbütün geri kazanımla pak güç üretiliyor. Arazi bulamadığı yahut trafolarda yer olmadığı için yenilenebilir güç yatırımı yapamayan işletmeler bir alternatif olarak bu yatırımı da kıymetlendirebilir. Üstelik bu güç, çizgilerdeki dalgalanmalardan da etkilenmediğinden üretimdeki kritik noktalarda da kullanılabilir” dedi.

“SKDM ve ETS’den etkilenen dallara avantaj sağlar”

Atık ısıdan elektrik üretiminin hem maliyetleri düşürdüğünü hem de emisyonları azalttığını tabir eden Ünlü şöyle devam etti: “Emisyon azaltımı, Hudutta Karbon Düzenlemesi Sistemi (SKDM) kapsamındaki dallar için büyük ehemmiyet taşıyor. Benzeri formda Emisyon Ticaret Sistemi’nden (ETS) etkilenecek dallar de atık ısılarını kıymetlendirerek bu alanda avantaj sağlayabilir, bilhassa dış pazarlarda rekabetçiliklerini artırabilir.” Ünlü ayrıyeten, endüstride yapılan bu tıp yatırımların Türkiye’nin 2030’a kadar yalnızca güç verimliliği ile güç tüketimini yüzde 16 düşürerek 100 milyon ton emisyon azaltımı gayesine de katkı sağladığına dikkat çekti.

“5 yılda amorti ediyor, hibe, takviye ve EPS’den yararlanılabiliyor”

Ünlü, atık ısıdan elektrik üretmek için kurulan sistemlerin kendini en fazla 5 yılda amorti ettiğini, bunların konseyimi için hibe ve teşviklerin de olduğunu belirterek, “Atık ısıdan elektrik üretmek isteyen işletmeler iki biçimde ilerleyebilir. Şayet atık ısı potansiyellerini biliyorlarsa belgelerini oluşturup Güç ve Alışılmış Kaynaklar Bakanlığı’nın Verimlilik Artırıcı Projeler (VAP) yahut Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın Yeşil Dönüşüm Takviye Programlarına başvurabilirler. İkinci alternatif ise bir güç hizmet şirketine (ESCO) başvurmaları. ESCO’lar işletmenin atık ısısını tahlil edip potansiyelini belirleyerek en uygun projeyi oluşturur. Akabinde projenin tüm finansman sürecini Güç Performans Mukaveleleri (EPS) kapsamında üstlenebilirler. Böylelikle sanayi kuruluşları, işletme sermayesine bir kuruş dahi dokunmadan projeyi anahtar teslim alabilir” diye konuştu.

“Yeşil OSB’ler için iş birliği yapılabilir”

Yatırım kapsamında Organize Sanayi Bölgeleri’nin (OSB) idareleri ile fabrikalar arasında iş birliği yapılabileceği teklifinde de bulunan Ünlü şunları söyledi: “Fabrikalar elektriklerini bulundukları OSB’lerden tedarik ediyor. Atık ısıdan elektrik üretmeyi hedefleyen bir fabrika, OSB ile iş birliği yaparak bu elektriğin OSB içinde dağıtılmasını da sağlayabilir. Bu tıp iş birlikleri, ülkemizdeki Yeşil OSB sayısını da artıracaktır.”

OSB içinde iş birliği yapılabilecek bir başka alanın da endüstriyel simbiyoz olduğunu söyleyen Ünlü, “Bir sanayiden çıkan atığın öbür bir sanayide ham unsur olarak kullanılması olan endüstriyel simbiyozda akla birinci olarak cam kırıkları, mermer kırıkları geliyor. Halbuki atık ısı ve atık su da bu kapsamda kıymetlendirilebilir. Örneğin bir fabrika atık ısı üretebilir lakin içeride sıcak su yahut buhara muhtaçlığı olmayabilir. İşte bu fabrika, bu sıcak suyu diğer bir fabrikaya ünite bedel karşılığında satabilir. Böylelikle emisyonlarını azaltıp yarar sağlar. Başka fabrika da yeni bir sistem kurmak zorunda kalmayacağından emsal biçimde o da kar sağlarken emisyonlarını azaltır. Böylelikle OSB içindeki kaynak verimliliğine ve sürdürülebilirliğe da katkı sağlanır” açıklamasında bulundu. – İSTANBUL