Selçuk Efes ve Çevresinin Deprem Tehlikesi Üzerine Söyleşi Düzenlendi

(İZMİR) – Selçuk Efes Kent Belleği’nde düzenlenen Ayasuluk Söyleşileri’nin ikinci gününe “Selçuk Efes ve Etrafının Sarsıntı Tehlikesi ve Alınması Gereken Önlemler” başlıklı söyleşisiyle Prof. Dr. Hasan Sözbilir konuk oldu.

Selçuk Efes Kent Belleği’nde “Selçuk Efes ve Etrafının Zelzele Tehlikesi ve Alınması Gereken Önlemler” başlıklı bir söyleşi düzenlendi. Söyleşide, Prof. Dr. Hasan Sözbilir, Türkiye’nin sarsıntı tehlike kaynakları, zelzele ziyanlarının ana nedenleri ve alınması gereken önlemler, Efes Selçuk ve etrafında zelzele tehlikesini oluşturan kaynaklar ve bu kaynakların gelecekteki zelzele potansiyeli ile Efes Antik Kenti’nde bulunan sarsıntı izleri üzerine yapılan araştırmalar ve İzmir Vilayet Afet Risk Azaltma Planı hakkında bilgi verdi.

6 Şubat sarsıntılarından sonra sarsıntı gerçeğini anlamaya ve tedbir almaya yönelik çalışmaların arttığına değinen Prof. Dr. Hasan Sözbilir, şunları söyledi:

“Ölçtüğümüz dataya nazaran statik projeyi çizip bina yaparsak zelzele kaynaklı can kaybı yaşanmıyor”

“Özellikle 6 Şubat sarsıntısından sonra Türkiye ölçeğindeki sarsıntılarla ilgili durumlar daha ön plana çıktı. Sarsıntısı anlamaya ve tedbir almaya yönelik çok fazla çalışma başlatıldı. Bu çalışmalar kapsamında Efes Selçuk özelinde ve İzmir özelinde ‘Hangi noktada olduğumuz ve nasıl bir zelzele riskine sahip olduğumuz, bundan sonra neler yapmalıyız’ hususlarında çalışmalarımızı daha da arttırdık. Biz her zelzeleden sonra birtakım dersler çıkartıyoruz. ‘Neden bu kadar ziyan gördük, neden bu kadar insan can verdi’ araştırmaları yaptıkça, geldiğimiz noktada şu anki teknolojiyle sarsıntı olmadan evvel yerin nasıl sarsılacağını ölçebiliyoruz. Ölçtüğümüz dataya nazaran statik projeyi çizip bina yaparsak zelzele kaynaklı can kaybı yaşanmıyor. Bu elbette ki inşaatlar yapılırken kusursuz bir bina ve işçilikle, kullanılan gereçler ile de mümkün. Tıpkı vakitte yangın ile ilgili günümüzde erken ikaz sistemleri geliştirildi. Binalarımızda bu sistem varsa zelzele olduğunda sensör binadaki elektriği kestiği için sarsıntı sonrasında yangın çıkmasını engelliyor. Bu da bize zelzeleden sonra gelişen başka felaketlerle ilgili tedbir alma talihi tanıyor. 6 Şubat sarsıntısı günümüze kadar olan en büyük kara zelzelesi olarak bedellendiriliyor. Dünyada çok nadir görülecek biçimde 9 saat ortayla iki şiddetli sarsıntı oldu. Çok fazla fayın birleşip kırılmasıyla oluşan bir sarsıntının akabinde 9 saat sonra fayların tekrar güç üreterek şiddetli bir zelzelenin daha olmasına sebep oluyor. Sarsıntı düzeneği manasında nadir gözlenebilir bir durum ve bu Türkiye’de gerçekleşmiş oldu.”

Türkiye Sarsıntı Haritası ve Efes Selçuk’ta geçmişte olan sarsıntıları inceleyerek çıkarımlar yapan Prof. Dr. Hasan Sözbilir, şöyle devam etti:

“Selçuk Efes Fayı ilgili çalışmalarımız oldu birtakım sonuçların gelmesini bekliyoruz”

“Türkiye Zelzele Tehlike Haritasına bakarsak Efes Selçuk Bölgesi zelzele tehlikesi yüksek olan bir bölge. 6 Şubat zelzelesinden sonra bu harita tekrar güncellendi. Efes Selçuk bölgesi ve İzmir bölgesi kapsamında baktığımızda her tarafımızda denizler var. Denizlerimiz de de yüksek ölçekli fay çizgileri var. Jeoloji biliminde ‘Gelecekte yıkıcı bir zelzele olacak mı’ sorusuna karşılık vermek için geçmişte olan sarsıntılara bakarız. Geçmişte yıkıcı bir sarsıntı olduysa gelecekte de olacaktır. Selçuk Efes Fayı ilgili de çalışmalarımız oldu kimi sonuçların gelmesini bekliyoruz. ‘Son zelzelesi ne vakit yapmış, fay kaç yılda bir kırılmış’ üzere bilgileri yakın bir vakitler sizlerle de paylaşacağız.”

“Çok Disiplinli Bilimsel Araştırma Projesi” ile antik kentlerde sarsıntı çalışmaları başladı

Antik kentlerde de sarsıntı ile ilgili çalışmalar yapmak için farklı alanlarda çalışan bilim insanlarıyla bir ortaya geldiklerini ve Çok Disiplinli Bilimsel Araştırma Projesi’ne başladıklarını aktaran Prof. Dr. Hasan Sözbilir, şunları kaydetti:

“Biz Çok Disiplinli Bilimsel Araştırma Projesi başlattık. Antik kentlerin çoğunlukla fayların üzerine yerleştiğini görüyoruz. Aslında yaşamsal alanda faydan çok uzakta yaşayamayız zira sular, maden kaynakları, dağ ve ova sonu fay dediğimiz yerde vardır. Bir halde faylara yakın yaşamak zorundayız. Burada değerli olan şey nasıl yaşamamız gerektiğini bilip anlamamız. Fayın müsaade verdiği ölçüde yapılaşma olursa hiçbir canı kaybetmeyiz. Biz bu proje kapsamında sarsıntı vaktinde gelişmiş postseismis tesirlere bakacağız. Yani bir insanın yapamadığı, tabiatın kendisinin yaptığına inandığımız, antik kentlerdeki kimi görsel bilgilerden yola çıkarak zelzele izlerine bakacağız. İncelediğimiz antik ketlerde günümüzün teknolojisinin ışığında yaptığımız çalışmalarla sarsıntının ne vakit olduğunu anlayabileceğiz. Antik kentlerdeki zelzele izine ilişkin olduğunu düşündüğümüz her türlü bilgiyi topluyoruz ve o periyodun sarsıntılarını yaşlandırmaya çalışıyoruz. Bu da bize bu bölgelerin kaç yılda bir sarsıntı gördüğünü gösterecek. Bu çok değerli zira zelzele olma sıklığını alansal ölçekte anlarsak zelzele üretme sıklığını görebiliriz.”

Tüm Türkiye özelinde vilayet ve ilçe bazında afet kaynaklarını belirlemek ve bu kaynakların tehlike ve risk tahlillerini yapmak için plan oluşturulduğunu aktaran Prof. Dr. Hasan Sözbilir, şöyle tamamladı:

“Özellikle 2021 yılında tüm Türkiye için Afet Risk Azaltma Planları yapıldı. Bu İzmir bazında her ilçe için yapıldı. Belirli masalar oluşturulup çalıştaylar yapıldı. Efes Selçuk’un yalnızca zelzele değil doğal afet tehlikesi manasında hangi riskleri olduğunu, sel riski, heyelan riski üzere bahislerin hepsi günlerce çalışılarak ortaya kondu ve artık İzmir Vilayet Afet Risk Azaltma Planı var. Burada da Efes Selçuk ile ilgili yapılması gereken birçok aksiyon planı var. Neyi nasıl yapacağız sorusu artık yok hepsi planlanmış ve yazılmış durumda.”