Türk Eğitim Sen’den Kadınlar Günü raporu

Türk Eğitim Sen, bin 535 bayan eğitim çalışanının iştiraki ile yapılan ” Türkiye‘de Bayan Eğitim Çalışanı Olmak” bahisli anketin sounçlarını açıkladı.

Türk Eğitim Sen’in 28 Ocak-18 Şubat tarihleri ortasında gerçekleştirdiği anketin sonuçlarına nazaran, bin 535 bayan eğitim çalışanı, mesleksel zorluklar, idare sıkıntıları, iş-yaşam istikrarı ve cinsiyet ayrımcılığı üzere çeşitli bahislerde görüşlerini bildirdi. Türk Eğitim Sen’in internet sitesi ve 7 farklı öğretmen ve memur platformunda yapılan anket, 8 Mart Dünya Bayanlar Günü’ne değerli datalar sundu. İştirakçilerin yüzde 21.2’si tekrar meslek seçecek olsalar eğitim çalışanı olmayı istemeyeceklerini belirtirken, yüzde 48.1’i tekrar birebir mesleği seçeceklerini söz etti. Kararsız olduğunu belirtenlerin oranı ise yüzde 30.7 oldu.

Yönetime dair

Katılımcılara kurumunda yöneticiler ile en çok sorun yaşadıkları bahisler soruldu. Buna nazaran yüzde 22,8’i kurumunda yöneticileri ile sorun yaşamadığını tabir ederken; yüzde 22’si “bir kısım liyakatsiz yöneticilerin tavır, davranış ve uygulamaları”, yüzde 15.1’i “ayrımcı, egosu yüksek idareciler”, yüzde 11.4’ü “gereksiz bürokrasi”, yüzde 8,3’ü “çalışanlarla iletişimsizlik”, yüzde 7,7’si ise “alandan kopuk alınan, uygulama yapılamaz kararlar” karşılığını verdi.

“Görev yaptığı kurumda iş yükünün görece az olması gerekçesiyle yöneticilerim tarafından öteki üniteye görevlendirme vb. halde tehdit edilirim’ sözüne katılıyor musunuz?” sorusuna iştirakçilerin yüzde 79,8’i “Hiçbir zaman” karşılığını verdi. Bazen tehdit edildiğini söz edenlerin oranı yüzde 7,6 olurken, orta sıra diyenlerin oranı yüzde 5,4, ekseriyetle karşılığı verenlerin oranı yüzde 2,9, her vakit seçeneğini işaretleyenlerin oranı yüzde 4,3 oldu.

Katılımcılara “Hayat görüşü, çalışma kuralları ve öteki nedenlerle uzak yahut dezavantajlı kurumlara görevlendirilmekle tehdit ediliyor musunuz?” sorusuna hiçbir vakit tehdit edilmediğini söyleyenlerin oranı yüzde 84 iken, yüzde 16’sı tehdit edildiğini söyledi.

Katılımcıların yöneticilerinin adil ve şeffaf olmasından ötürü kurumuna itimat ve aidiyet duyma durumları da incelendi. Buna nazaran “‘Kurumuma itimat ve aidiyet duyarım’ tabirine katılıyor musunuz?” sorusuna iştirakçilerin 23,3’ü hiçbir vakit, yüzde 16,2’si bazen, yüzde 24,5’i orta sıra, yüzde 15,2’si çoklukla, yüzde 20,8’i de her vakit yanıtını verdi.

“‘Yakınlarım yahut kendim için tedavi vb. nedenlerle zarurî müsaade almam gerektiğinde idarecilerden dayanak görürüm’ tabirine katılıyor musunuz?” sorusuna iştirakçilerin yüzde 30,7’si her vakit, yüzde 20,9’u orta sıra, yüzde 14.4’ü çoklukla karşılığı verirken, hiçbir vakit takviye görmediğini tabir edenlerin oranı yüzde 20,1, bazen dayanak gördüğünü söz edenlerin oranı ise yüzde 13,9 oldu.

“Kurumum rehberlik servisinden ruhsal dayanak almam konusunda bana gerekli imkanları sunar’ tabirine katılıyor musunuz?” sorusuna iştirakçilerin yüzde 36.4’ü hiçbir vakit yanıtını verdi.

Kurum yöneticilerinin öğrenci/veli/vatandaş ile yaşanan sorunlarda adil bir formda yanlarında durup durmadığı sorulan ankette iştirakçilerin yüzde 18,5’i hiçbir vakit yanıtını verdi. Bu soruya iştirakçilerin yüzde 15,9’u bazen, yüzde 22,3’ü orta sıra, yüzde 17,7’si çoklukla, yüzde 25,6’sı her vakit karşılığını verdi.

Kadın çalışanlar mesleksel tükenmişlik yaşıyor

Kadın eğitim çalışanlarının mesleksel tükenmişlik durumları incelendiğinde yüzde 27,9’u mesleksel tükenmişlik yaşadığını, yüzde 20,8’i ise mesleksel tükenmişlik yaşamadığını belirtti. Kararsız olduğunu belirtenlerin oranı ise yüzde 51,3 oldu.

“Evdeki sorumluluklar ile mesleksel sorumluluklar konusunda zorluk yaşayıp, iş-yaşam istikrarını kurmakta zorlanıyor musunuz?” sorusuna yüzde 32,1’i hiçbir vakit, yüzde 18,8’i bazen, yüzde 23,1’i orta sıra, yüzde 12’si çoklukla, yüzde 14’ü ise her vakit karşılığını verdi.

“‘Birlikte yaşadığım şahıslar ya da yakınlarıma (anne, baba, eş, çocuk vb.) ayırdığım/ayırmam gereken vakitleri konutta mesleksel çalışmalara ayırmaktan ötürü suçluluk duyuyorum’ sözüne katılıyor musunuz?” sorusuna yüzde 20’si bazen, yüzde 18,2’si orta sıra, yüzde 14,3’ü çoklukla ve yüzde 18,9’u her vakit yanıtını verdi. Suçluluk duymadığını söz edenlerin oranı ise yüzde 28,6 olarak belirlendi.

Katılımcıların yüzde 27,1’i meslek hayatının bir kısmında yahut şu anda çocuğunun bakımı için hiçbir vakit zorlanma yaşamadığını ve çaresiz hissetmediğini söylerken, yüzde 11,7’si bazen, yüzde 15,7’si orta sıra, yüzde 13’ü çoklukla, yüzde 32,5’i her vakit çocuğunun bakımı için zorlanma ve çaresiz hissetme durumu yaşadığını söz etti.

“Çocuk sahibi olmak istesem de kreş, bakıcı vb. imkanların yetersizliğinden ötürü buna cüret edemiyorum” tabirine hiçbir vakit katılmadığını söyleyenlerin oranı yüzde 39,2 iken, her vakit diyenlerin oranı yüzde 26,1, orta sıra karşılığını verenlerin oranı yüzde 15,1, çoklukla seçeneğini işaretleyenlerin oranı yüzde 10,2, bazen diyenlerin oranı da yüzde 9,4 olarak belirlendi.

Kadın çalışanlar cinsiyet ayrımcılığı yaşıyor

Katılımcıların “Siz ya da öbürleri, kurumunuzda cinsiyet ayrımcılığına maruz kaldınız mı?” sorusuna verdikleri yanıtlar incelendiğinde yüzde 22,7’si cinsiyet ayrımcılığı yaşadığını, yüzde 49,4’ü ise cinsiyet ayrımcılığı yaşamadığını belirtti. Burada kısmen olduğunu belirtenlerin oranı ise yüzde 27,9 oldu.

Katılımcıların yüzde 49,8’i çalıştığı kurumda hiçbir vakit bayan olmanın zorluğunu yaşamadığını söylerken; yüzde 14,8’i bazen, yüzde 15,7’si orta sıra, yüzde 6,8’i çoklukla, yüzde 12,9’u ise her vakit çalıştığı kurumda bayan olmanın zorluğunu yaşadığını söz etti. İştirakçilerin yüzde 21,2’si mesleğini icra ederken bayan olarak hak ettiği kıymeti hiçbir vakit görmediğini söyledi.

“Öğrencilerin/velilerin ve hizmet alıcıların gözünde bayan eğitim çalışanı olduğunuz için bedel görüyor musunuz?” sorusuna iştirakçilerin yüzde 14,6’sı hiçbir vakit, yüzde 16,9’u bazen, yüzde 29,6’sı orta sıra, yüzde 18,2’si çoklukla, yüzde 20,7’si her vakit yanıtını verdi.

“Eğitim çalışanları ortasında yahut Whatsapp kümelerinde erkek meslektaşlarım cinsiyet eşitliği konusunda hassas davranmaktadır” tabirine katılıp katılmadıkları sorulan iştirakçilerin yüzde 9,4’ü hiçbir vakit hassas davranılmadığını söylerken, yüzde 10,2’si bazen, yüzde 23,3’ü orta sıra, yüzde 19,8’i çoklukla, yüzde 37,3’ü her vakit hassas davranıldığını belirti.

Katılımcıların yüzde 71,1’i öğrenci/veli/vatandaşın mesai saatleri dışında aramaları ve bildirileri nedeniyle ev/aile yaşantısının olumsuz etkilendiğini söz ederken, “Çalıştığım kurumda erkek meslektaşlarımın yıkıcı rekabeti nedeniyle kadınlık onurumun incindiğini hissederim” sözüne katılıp katılmadıkları sorulduğunda iştirakçilerin yüzde 13,7’si bazen, yüzde 10’u orta sıra, yüzde 4’ü ekseriyetle, yüzde 4,2’si her vakit yanıtı verdi. Bu soruya hiçbir vakit karşılığı verenlerin oranı ise yüzde 68.1 oldu.

Mobbinge maruz kalma

Katılımcılara meslek hayatının bir kısmında bayan olduğu için mobbinge maruz kalıp kalmadıkları da soruldu. Buna nazaran yüzde 13,4’ü bazen, yüzde 14,5’i orta sıra, yüzde 7,1’i ekseriyetle, yüzde 15,2’si her vakit karşılığını verdi. Mobbinge maruz kalmadığını söz edenlerin oranı ise yüzde 49,9 oldu.

“‘Bekar bir bayan olduğum için yöneticilerim ve meslektaşlarım tarafından zorbalığa maruz kalırım’ sözüne katılıyor musunuz?” sorusuna iştirakçilerin yüzde 10,6’sı bazen, yüzde 8,1’i orta sıra, yüzde 3,8’i ekseriyetle, yüzde 5’i her vakit bekar bir bayan olduğu için zorbalığa maruz kaldığını söz etti. Zorbalığa hiçbir vakit maruz kalmadığını söyleyenlerin oranı ise yüzde 72.4 oldu.

Katılımcıların yüzde 67,9’u doğum müsaadesi ve süt müsaadesi üzere yasal hakların bayan çalışanlar için hiçbir vakit kâfi olmadığını söyledi.

Bir bayan olarak meslek hayatında kelamlı şiddete maruz kalma durumu incelendiğinde yüzde 43,8’i hiçbir vakit kelamlı şiddete maruz kalmadığını söyledi. İştirakçilerin yüzde 16,1’i bazen, yüzde 15,4’ü orta sıra, yüzde 10,5’i ekseriyetle ve yüzde 14,2’si ise her vakit bayan olarak meslek hayatında kelamlı şiddete maruz kaldığını kaydetti.

Bir bayan olarak meslek hayatında fizikî şiddete maruz kalma durumu incelendiğinde yüzde 79,5’i hiçbir vakit fizikî şiddete maruz kalmadığını söyledi. İştirakçilerin yüzde 9,2’si bazen, yüzde 6,1’i orta sıra, yüzde 2,2’si ekseriyetle ve yüzde 3’ü ise her vakit bayan olarak meslek hayatında fizikî şiddete maruz kaldığını lisana getirdi.

Bir bayan olarak meslek hayatında duygusal şiddete maruz kalma durumu incelendiğinde yüzde 36,5’i hiçbir vakit duygusal şiddete maruz kalmadığını belirtti. İştirakçilerin yüzde 18,3’ü bazen, yüzde 17,8’i orta sıra, yüzde 9,1’i çoklukla ve yüzde 18,3’ü ise her vakit bayan olarak meslek hayatında duygusal şiddete maruz kaldığını lisana getirdi.

“Kadın olduğum için yönetici durumlarına layık görülmüyorum’ tabirine katılıyor musunuz?” sorusuna yüzde 12,9’u bazen, yüzde 12,2’si orta sıra, yüzde 6,6’sı ekseriyetle, yüzde 9,1’i her vakit katılıyorum yanıtını verdi. Bu soruya hiçbir vakit katılmadığını belirtenlerin oranı yüzde 59,2 oldu.

“Kadınların özel periyotlarında yaşadığı fizikî ve duygusal zorlukların tolere edildiği ve desteklendiği bir kurumda çalışmaktayım’ sözüne katılıyor musunuz?” sorusu da yöneltildi. Buna nazaran iştirakçilerin yüzde 36,8’i bu tabire katılmadığını belirtti.

“‘Erkeklerin hükümran tavırları nedeniyle yönetici toplantılarında bayan yönetici olarak fikirlerime hürmet duyulmadığını düşünüyorum’ sözüne katılıyor musunuz?” sorusuna bayan eğitim çalışanlarının yüzde 14,9’u bazen, yüzde 12,1’i orta sıra, yüzde 6,2’si ekseriyetle, yüzde 7,1’i ise her vakit katıldığını söz etti. İştirakçilerin yüzde 30’u bayan yönetici olarak kendini ispatlaması için zorbalık ve dayatmalara maruz kaldığını lisana getirdi.

“‘Terfilerde bayanların erkeklerle eşit haklara sahip olduğu konusunda MEB tarafından desteklenirim’ sözüne katılıyor musunuz?” sorusuna iştirakçilerin yüzde 31,9’u hiçbir vakit karşılığını verdi.

Katılımcılara aile içinde eşi tarafından bayan çalışan olarak paha görüp görmedikleri soruldu. Buna nazaran iştirakçilerin yüzde 15,2’si hiçbir vakit eşi tarafından bedel görmediğini söyledi. İştirakçilerin yüzde 9,1’i bazen, yüzde 16,8’i orta sıra, yüzde 13,6’sı çoklukla yanıtını verirken, yüzde 45,4’ü her vakit eşi tarafından kıymet gördüğünü söyledi.

“‘Artan enflasyon ve hayat pahalılığı karşısında maaşım yetersiz kalmaktadır’ sözüne katılıyor musunuz?” sorusuna ankete katılanların yüzde 61,1’i her vakit, yüzde 6,8’i bazen, yüzde 10’u çoklukla, yüzde 13,7’si orta sıra yanıtını verdi.

Demografik veriler

Ankete bin 535 bayan eğitim çalışanı katıldı. İştirakçilerin yüzde 27,8’i 20-29 yıllık, yüzde 22,4’ü 15-19 yıllık, yüzde 21,4’ü ise 10-14 yıllık eğitim çalışanı ortasından belirlendi. İştirakçilerin yüzde 11,9’u 5-9 yıllık çalışan iken, 30 yıl üzerinde kıdemi olduğunu belirtenlerin oranı yüzde 8,7 oldu. İştirakçilerin yüzde 86,4’ünü öğretmenler ve üniversite öğretim elemanları oluşturdu. Bunu yüzde 7,6 ile müdür yardımcısı, yüzde 2,7 ile müdür olarak misyon yapanlar takip etti.

Katılımcıların istihdam durumlarına nazaran dağılımları incelendiğinde yüzde 94,8’inin takımlı, yüzde 3,5’inin kontratlı ve yüzde 1,8’inin ise fiyatlı olarak eğitim hizmet kolunda istihdam edildiği görüldü.

“Toplumsal eşitlik temelinde haklarının korunması ve dezavantajlılık durumlarının sonlandırılması değer kazanmaktadır”

Anket sonuçlarını pahalandıran Türk Eğitim Sen Genel Başkanı Talip Geylan, tüm bayanların 8 Mart Dünya Bayanlar Günü’nü kutladı. Toplumların değiştiğini, bu değişimi ortaya çıkaran toplumsal kurumlardan birinin de eğitim kurumları olduğunu söyleyen Geylan, “Eğitim kurumu gerek açık gerekse kapalı fonksiyonları ile Türkiye’yi yeni yüzyıla taşıyacak temel kurumlardan biridir. Eğitim kurumunda yer alan bayan çalışanlar bu fonksiyonları yerine getiren temel aktörlerdir. Bu şuurla toplumsal eşitlik temelinde haklarının korunması ve dezavantajlılık durumlarının sonlandırılması değer kazanmaktadır” dedi.

Eğitim çalışanlarının özlük haklarının güzelleştirilmesi, fiyatların artırılması ve ruhsal dayanak düzeneklerinin geliştirilmesinin sağlanması gerektiğinin altını çizen Geylan, cinsiyet eşitliği siyasetlerinin eğitim kurumlarında daha faal uygulanmasını da istedi. Geylan ayrıyeten, bayan yöneticilerin teşvik edilmesi ve bayan eğitimcilerin liderlik konumlarına atanmasını destekleyen siyasetlerin oluşturulmasının değerine dikkat çekti.

Kadın eğitim çalışanlarının mesken işleri, çocuk bakımı ve mesleksel sorumlulukları dengelemekte zorlandığına vurgu yapan Geylan, “Esnek çalışma saatleri getirilmeli ve kreş imkanları artırılmalıdır. Bayan eğitim çalışanlarının iş yükünü azaltmaya yönelik çalışma saatleri düzenlenmelidir” dedi.

Eğitim kurumlarında eğitim çalışanlarına yönelik şiddetin önlenmesi için yasal düzenlemelerin işler hale getirilmesi gerektiğini söyleyen Geylan, “Avrupa ülkelerinde olduğu üzere okul güvenlik siyasetleri güçlendirilmeli, şiddet mağduru eğitim çalışanları için özel türel dayanak üniteleri oluşturulmalıdır” diye konuştu.

Geylan ayrıyeten, bayan eğitim çalışanlarına yönelik mobbing hadiselerinde cezaların artırılması, farkındalık eğitimlerinin yaygınlaştırılması ve mobbingin tüzel olarak kabul edilmesi için gereken sürecin kısaltılmasını da istedi.

Ankette bayan eğitim çalışanlarının okul yöneticileriyle adil ve şeffaf olmayan idare anlayışı nedeniyle dert yaşadığını belirten Geylan, bunun tahlilinin eğitim yöneticilerinin liyakat aslına nazaran atanması olduğuna dikkat çekti. Bayan eğitim çalışanlarının enflasyon karşısında maaşlarının yetersiz kaldığını belirten Geylan, “Eğitim çalışanı maaşlarının uygunlaştırılması ve toplumsal hakların artırılması sağlanmalıdır. Öğretmen maaşları AB ülkeleriyle kıyaslanarak düzenlenmelidir. Bayan eğitim çalışanları için toplumsal dayanaklar artırılmalıdır. Meslek içi yan haklar (ücretsiz ruhsal dayanak, fiyatsız kreş vb.) genişletilmelidir” tabirlerini kullandı. – ANKARA