Yozgat’taki Tarihi Kıtlık ve Osmanlı Devleti Üzerindeki Etkileri

19.yüzyılda Yozgat’ta yaşanan ve felaket boyutuna ulaşan kıtlık hem Osmanlı Devleti’ni hem de yöre halkının hayat biçimini etkiledi. Yozgat’ın günümüzdeki yemek kültürünün temelleri oluşurken 93 harbi tetiklendi.

Yozgat Bozok Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Taha Niyazi Karaca, Yozgat tarihindeki en büyük kıtlığın 1873-1875 ortasında yaşandığını söyledi. Yüzbinlerce büyükbaş ve küçükbaş hayvanın telef olduğu, on binlerce insanın hayatını kaybettiği bu periyodun, 1873 yılında yaşanan iklim değişikliği ile başladığına dikkat çekti. 1873 yılının çok kurak geçmesi, 1874-1875 yıllarında ise ağır kar yağışına bağlı olarak çok soğuk geçmesi, ekilecek tohumların yenilmesi ve yeni eser elde edilememesi nedeniyle insanların ve hayvanların yiyecekleri tükendi. Çok soğuk ve tahıl yetersizliğine bağlı olarak beşerler ve hayvanlar hayatını kaybetti.

“Bölgede nüfusun yüzde 60’ı eksilmişti”

Görgü şahitlerinin tabirlerinden kelam eden Prof. Dr. Taha Niyazi Karaca, “Öyle büyük bir kıtlık ki nüfusun neredeyse yüzde 60’ı bölgede eksilmişti. Bir meskende 10 kişi yaşıyorsa bunun 6 yahut 7’sinin hayatını kaybettiği hatta kokmaması için cesetlerin sokağa atıldığını anlatıyorlar” dedi.

“Dış borçlar ödenemedi, bu felaketin yaraları sarılmaya çalışıldı”

Kıtlıktan sonraki süreçte neler yapıldığını anlatan Karaca, “Böyle bir felaket yaşanınca Osmanlı Devleti, felaketin yaralarını sarabilmek emeliyle kaynaklarını kıtlığın yaşandığı bölge için kullandı. 6 Ekim 1875’te borçlarını ödeyemediğini ilan eden Osmanlı Devleti lakin anapara ödemesi yapabileceğini açıkladı. Bu açıklamanın akabinde Avrupalı ülkeler Osmanlı Devleti’ni ötekileştirmeye başladılar. Avrupa’da Balkanları ve etnik azınlık ögeleri kışkırtmaya yöneldiler. 1876 baharında Bulgar ayaklanması başladı. Bulgarların Türk köylerini basmasına ve Türkleri öldürmesine karşın, Türklerin 200 bin Bulgarı öldürdüğüne dair kamuoyu oluşturan Avrupa devletleri olayları Osmanlı Devleti’nin aleyhine çevirdiler. Bu kara propaganda Rusya’nın Osmanlı Devleti’ne savaş açmasına neden olan süreci de başlattı. Tarihimize ’93 Harbi’ olarak geçen büyük felaket bu olayların akabinde ortaya çıktı. Kıtlıktan sonraki ikinci büyük felaket bu savaştır. Balkanlardan milyonlarca insan yerinden yurdundan edildi. On binlerce insan katledildi. On binlercesi de İç Anadolu’ya sürgüne gönderildi. Bu olaylar ‘muhacirlik’ kavramını ortaya çıkardı” diyerek tarihi sürecin detaylarına değindi.

“Kıtlık felaketi hem bölgesel hem de toplumun ömür alışkanlıklarını etkiledi”

“Kıtlık felaketi hem bölgesel olarak hem de toplumun hayat halini, iktisadını, ömür alışkanlıklarını etkiledi. Fakat birebir vakitte siyasal bir sürecin başlayarak Osmanlı Devleti’nin karşılaştığı en büyük felaketlerin tetikleyicisi durumuna geldi” diyerek kelamlarını sonlandırdı. – YOZGAT